Her ebeveyn çocuğu için en iyi ve en doğru kararı vermek ister. Ebeveynleri zora sokan iki soru; psikoterapiye mi başlamalıyım yoksa ilaç tedavisi mi almalıyım?

Yıllardır en tartışılan konulardan bir tanesi çocukların psikolojik tedavisinde psikiyatrik ilaç kullanımıdır. Psikiyatrik ilaçların yan etkilerinden sıkça bahsedildiği düşünüldüğünde özellikle ebeveynlerin psikiyatrik ilaç kullanımına mesafeli yaklaşması son derece normal karşılanabilir. Her ne kadar bu ilaçların kullanımından kaçınılmaya çalışılsa da, ilaç kullanımının gerekli olduğu durumların varlığı da bir gerçektir. Özellikle yapılan araştırmalarda varılan sonuçlar ışığında birçok psikoloğun, psikoterapiye eşlik eden psikiyatrik ilaç tedavisine başvurduğu görülmektedir (American Psychiatric Association, 2006; akt. Scosyrev, 2008).

Her şeyden önce, ilaç tedavisinin kapsamlı bir incelemenin ardından ruh sağlığı uzmanları tarafından gerek görülürse başvurulan bir yöntem olması gerektiği unutulmamalıdır. Uzman gözetiminde olmadan başlanan ilaçlar ve uzman gözetiminde başlanmasına rağmen yine uzmana danışılmadan bırakılan ilaçlar özellikle psikiyatrik ilaç kullanımıyla ilgili toplumda var olan genel olumsuz kanının kaynağını oluşturmaktadır. Ruhsal ve davranışsal sorunları olan her çocuğun ilaç kullanmasına gerek olmadığı doğrudur fakat zaman zaman ilaç tedavisi gerektiren durumlarla karşılaşılır. Bu ihtiyaca da psikolojik, sosyolojik ve fiziksel açılardan bir inceleme ele alınıp olası yan etkiler ve sonuçlar göz önünde bulundurularak karar verilir (Sherman, 2010). Gerekli incelemeler yapılmaz ve çocuğa uygun bir ilaç uygulamasına başlanmaz ise tedavi yan etkileri ile birlikte çok daha olumsuz sonuçlara yol açabileceği gibi, çocuğa uygun bir şekilde başlanan ilaç tedavisi ile, özellikle psikoterapi ile birlikte uygulandığında çok daha hızlı ve etkili sonuçlar elde edilebilir.

 

Bu noktada ilaç kullanımının tam olarak hangi noktalarda gerekli olabileceğini anlamaya çalışmak önemli olacaktır. Psikoterapinin faydalarının psikiyatrik ilaçlar kadar, hatta zaman zaman ilaçlardan daha fazla etkili olduğu yapılan araştırmalarda görülse de yukarıda da bahsedildiği gibi bazı kişiler için psikoterapinin yanında ilaç tedavisine de gerek vardır. Bu duruma bir açıklama olarak örneğin psikoterapi her ne kadar problemin kalıcı olarak çözümünde çok daha etkili olsa da, ilaç tedavisi özellikle depresyon gibi hastalıklarda durumu kontrol altına almak için çok daha hızlı bir yöntem olacaktır (By, 1989). Bu nedenle de psikoterapiyle kontrol altına alınamayan durumlarda, bu durumlar özellikle çocuğu sosyal olarak da pek çok yönden olumsuz etkiliyor ise kişiyi psikoterapiye hazır duruma getirmek adına ilaç tedavisine başvurulması gerekli görülecektir.

Bir diğer yandan pek çok kişinin aklına psikolojik tedavilerde hız gerçekten gerekli midir sorusu gelebilir. Psikoterapinin kendi sürecini hızlandırmak söz konusu bile olmamakla birlikte, psikoterapi sürecinde "kendini iyi hissetmek" faktörünün ne kadar önemli ve hızlandırıcı bir rol oynadığının düşünülmesi gerekir. Çocukların özellikle 5 yaşına kadar beyinlerinde çok sayıda sinirsel bağlantı meydana gelir. Bu bağlantıların her biri deneyimlerle ortaya çıkar ve bu yolla öğrenme gerçekleşir. Hayatının bu döneminde olumsuz deneyimlerle karşılaşmış olan çocuklarda öğrenilen de çoğunlukla olumsuz duygular olur. Tam da bu noktada beynin işlediği negatif duyguları normale çevirmek ve gelecek deneyimlere hazırlamak için en etkili "iyi hissetme" yollarından biri de ilaç tedavisi olabilir. Her insan gibi çocuklar da kendilerini daha iyi hissettiklerinde bununla doğru orantılı olarak daha iyi davranışlar ortaya koyarlar ve bu da ilaç tedavisinin psikoterapi sürecinde hızlandırıcı bir katalizör görevi görmesini sağlar (Power, 2014). Aslında terapistlerin, psikiyatristlerle iş birliği içinde ilaç tedavisine de başvurmalarının altında yatan temel motivasyon da tam olarak budur.

Sonuç olarak, ilaç tedavisi her durumda gerekli midir? Kesinlikle hayır! Peki olası yan etkilere rağmen ilaç tedavisinden tamamen kaçınılmalı mıdır? Bu

sorunun cevabı da hayır olacaktır. Psikoterapiye rağmen çocuğunuzun sosyal ilişkileri yolunda gitmiyorsa, derslerinde zorlanmaya başladıysa, evde aile bireyleri ile sorunlar yaşanıyorsa ve aile ilişkileri tehlikeye girdiyse öncelikli olarak ilaç tedavisinin yan etkilerinin mi yoksa çocukluk döneminde yaşadığı bu durumların oluşturacağı kalıcı psikolojik etkilerinin mi önüne geçilmesi gerektiğinin artıları ve eksileri oturulup düşünülmelidir. Unutmamak gerekir ki tüm bu problemlerini kontrol altına alan çocuğun sosyal ilişkileri de yoluna girer, bu iyileşme kendini daha iyi hissetmeyi beraberinde getirir ve hepsinin sonucunda sosyal, psikolojik ve fiziksel olarak çok daha sağlıklı bir çocukluk kazanılmış olur.

Yazarlar:

Psikolojik Danışman Cansu Sevinç

Uzm. Klinik Psikolog Birgül Emiroğlu-Bakay

Referanslar:

American Psychiatric Association. (2006). Monitor on psychology:Psychotropic particulars: Psychologists and psychotropic medication. http://www.apa.org/monitor/jun06/psychotropic.html

 

By, D. G. (1989, Oct 17). Critics challenge reliance on drugs in psychiatry. New York Times. http://0-search.proquest.com.seyhan.library.boun.edu.tr/docview/110223776?accountid=9645

Power, E. (2014). The Pros and Cons of Psychotropic Medications. Psych Central. Erişim tarihi: 23 Kasım 2016, http://blogs.psychcentral.com/organizations/2014/08/the-pros-and-cons-of-psychotropic-medications/

Scosyrev, M. (2008). Examination of parental attitudes towards the use of psychotropic medication in children and adolescents. California State

University, Long Beach. Erişim tarihi: 24 Kasım 2016, http://0-search.proquest.com.seyhan.library.boun.edu.tr/docview/304842611?accountid=9645

Sherman, C. (2010). Psychotropic drugs in children and teens. Clinical Advisor. Erişim tarihi: 23 Kasım 2016, http://www.clinicaladvisor.com/features/psychotropic-drugs-in-children-and-teens/article/189977/