• Tuvalet eğitiminin nasıl verildiği önemli noktalardan biridir.

• Çocuğun fiziksel ve psikolojik hazırbulunuşluğuna dikkat edildi mi?

(Örneğin: Tuvalet eğitiminde erken ya da zorlayıcı davranıldı mı?..)

• Ebeveynlerin tutumu nasıldı? ( baskıcı – cezalandırıcı – ısrarcı vs.)
• Bakım veren kişinin değişmesinden kaynaklanan farklı tutumlar tuvalet eğitimini nasıl etkiledi?

Kaka tutma davranışı özellikle tuvalet eğitiminin verildiği 2-4 yaş döneminde çocuklarda sıklıkla karşılaşılan durumlardan birisidir. Tuvalet eğitimi öncesinde ya da başarılı geçen tuvalet eğitiminden sonra bile karşılaşılan bu davranışın birçok sebebi olabilir. Eğer çocuğunuzda kaka tutma davranışı varsa yapılabilecek müdahalelerden ilki bu durumun fizyolojik bir sebepten mi kaynaklandığını öğrenmek için bir çocuk hastalıkları uzmanına başvurmaktır. Organik bir neden olmaksızın kaka tutma davranışı devam ediyor ise aşağıdaki psikolojik ve çevresel nedenler düşünülebilir:

• Hazır veya katkı maddesi içeren ürünlerin çokça tüketiminin yanında lifli gıdaların (yulaf, buğday, kayısı, elma, portakal..) az tüketimi kakayı katılaştırdığından, çocuk tuvaletini yaparken acıya neden olacağı için kakasını tutuyor olabilir.
• Kabız- ishal olma gibi durumlarda yaşanan ağrıdan dolayı çocuk artık hep kakanın ağrı yapacağını düşündüğü için, canının yanmasından korkabilir ve kaka yapmayı istemeyebilir.
• Çocuk için tuvalet yapılacak yer korkutucu, büyük ve içine düşülebilir olarak algılanıyor olabilir.
• Çocuğun bedeniyle ilgili kararları ele aldığı bu yaş döneminde (2-4 yaş) kakayı tutuyor olması, aşırı kontrolcü ebeveynlerine karşı ‘’kontrol bende’’ mesajı verip, kararlarını kendi alma isteğini yansıtıyor olabilir.
• Çocuk için besinlerin vücudumuzda nasıl sindirilip, atıldığı konusundaki bilinmezler yani kaka konusundaki eksik bilgiler kaygıya yol açıyor olabilir.
• Kendine ait olan bir parçadan (kakadan) vazgeçmek istememe ya da kakanın görüntüsünden korkmada kaka tutmaya sebep olabilir.
• Çocukluk döneminde ortaya çıkmış psikolojik rahatsızlıklara (OKB, kaygı bozuklukları vs.) kaka tutma eşlik ediyor olabilir.

EBEVEYNLER NELER YAPABİLİR?

Fizyolojik bir sebep olmadığı ortaya çıkmışsa; yaşanan bu güçlüğü çözmek için ebeveynler ya da bakım veren kişi şunları yapabilir:

• Çocuğun beslenme rutini gözden geçirilip, düzenlenebilir.
• Çocuk, tuvaleti konusunda sık sık sorguya çekilip, sıkıştırılmamalıdır.
• Çocuğa tuvaletini yapması konusunda zorlayıcı ya da cezalandırıcı davranmamaya özen gösterilmelidir.
• Tuvaletini yaptığında verilen küçük ödüller ile bu davranışı desteklenip, cesaretlendirilebilir.
• Konuyla ilgili kitaplar, oyunlar, oyuncaklar yardımıyla tuvalet korkusu ve bilmedikleri hakkında çocukla konuşulabilir.

Bunlara rağmen kaka tutma davranışı devam ediyorsa bir uzmandan (psikolog, psikiyatr, psikolojik danışman..) destek alınmalıdır.

DİLARA ULAŞAN

KLİNİK PSİKOLOG BİRGÜL EMİROĞLU BAKAY